Tên di sản : Đền Cá Lập (Đền thờ Tây Phương Đại tướng quân)
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : 02/1999 - QĐ – BVHTT
Giới thiệu
Tiền đường gồm 3 gian với kích thước rộng 4,7m x 8,4m hai hồi – đầu hồi có hai cửa ra vào, một chuông cửa gồm hai cánh bức bàn. Gian giữa cửa rộng hơn gồm 4 cánh. Cấu trúc Tiền đường có 4 vì kèo gỗ lim làm theo kiểu kèo đơn chống nóc. Mái lợp ngói ta.
Ở gian chính giữa Tiền đường để bàn thờ bằng gỗ vàng tâm, kích thước: cao 1,4 m x dài 2m x rộng 0,95m. Bàn thờ được trang trí với nghệ thuật chạm khắc tinh xảo.
Bốn mặt xung quanh bao bọc bởi các hình chạm nổi rồng, phượng hoa cúc, mỗi tô típ đều được khuôn trong hình chữ nhật, có đường viền nổi, như khung ảnh, tăng thêm vẻ trang trọng của các bức chạm. Toàn bộ bàn thờ được sơn son thếp vàng.
Bàn thờ này thờ “Hội đồng” gồm 10 vị thần có công với nước.
Trên bàn thờ có bộ đồ ngũ sự bằng đồng.
Hai bên bàn thờ hội đồng có hai giá cắm các loại vũ khí: Long đao, lưỡi việt, giáo, trùy.
Một cỗ kiệu bát tông, chạm khắc hình rồng, mây rất tinh xảo.
Một khám lớn, chạm trổ hình rồng và hoa lá sơn son thếp vàng. Trong khám đặt Long Ngai và Thánh vị thờ Tây Phương đại tướng quân Trần Đức.
Khoác bên ngoài thánh vị là bộ áo, mũ bia quan văn võ, cạnh long ngai có đôi kiếm thờ.
Một hòm đựng 12 đạo sắc phong, nhưng 9 đạo đã bị cháy mất từng phần – còn 3 đạo sắc khá nguyên vẹn có niên đại vào các năm: Cảnh hưng thứ 44 (1783), Khải Định thứ 7 (1922), Bảo Đại năm 18 (1943).
Một bức đại từ bằng gỗ, có 4 chữ Hán "Thượng đẳng linh tử" - là tác phẩm nghệ thuật chạm gỗ có giá trị.
Trong đền có một số câu đối ca ngợi công đức các vị thần và cảnh đẹp, con người nhân dân nơi đây.
Vị thần được thờ có công, có đức như trời đất xưa nay.
Hậu cung gồm 2 gian với chiều sâu 4,7m x rộng 4,5m phần mái có hai vì kèo kiểu chồng rường. Hai vì kèo này là phần kiến trúc “gốc” còn bảo tồn.
Nhìn tổng thể ngôi đền có chiều cao tương đối thấp vì gần biển, bão gió nhiều.
Di tích còn có một số công trình mới làm nhằm phục vụ quan khách tới tham quan gồm hai nhà nối tiếp vào hai đầu hồi di tích, mái lợp ngói.